Artikel 23

(Uit 'de universele verklaring van de rechten van de mens')

Een ieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op regelmatige en gunstige arbeidsvoorwarden en op bescherming tegen werkloosheid.

Een ieder, zonder enige achterstelling, heeft recht op gelijk loon voor gelijke arbeid.

Een ieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, welke hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert, welke beloning zo nodig met andere middelen van sociale bescherming zal worden aangevuld.

Een ieder heeft het recht om vakverenigingen op te richten en zich daarbij aan te sluiten ter bescherming van zijn belangen.

Recht en Plicht

Onlosmakelijk verbonden aan bovenstaand recht is een plicht. Want een recht zonder plicht is als een luchtkasteel. Welke plicht zit nu verbonden aan dit recht?

Meerdere eigenlijk, maar de belangrijkste lichten we er even uit.

De belangrijkste plicht om het mensen mogelijk te maken hun recht op arbeid enzovoort uit te oefenen is de plicht om werk rechtvaardig te verdelen over werkvragenden.

Wanneer voortschrijdende doelmatigheid in de arbeidsproductiviteit het nodig maakt om de standaard werkweek in te korten, dan is dat een plicht voor alle actoren die daar mee moeten instemmen: overheid, werkgevers en werknemers. Oftewel: als we gemiddeld korter moeten werken om met ons allen aan het werk te blijven, dan dienen we daar samen voor te zorgen.

Uitdaging

Daar zit een praktische uitdaging aan vast. Wanneer mensen naar gemiddeld 30 uur werk per week gaan (of minder) ontstaan er verstoringen in de continuïteit van productieketens en/of daalt het rendement op investering van organisaties die minder gebruik maken van bedrijfsmiddelen zoals gebouwen, machines (inclusief ICT) en contracten (vergunningen, verzekeringen enzovoort). Verreweg de meeste organisaties willen, mede om te voorzien in de behoefte van klanten en zakelijke partners, juist naar langere werkweken, betere continuïteit en hogere productiviteit...

De oplossing

Om de plicht tot het delen van werk te kunnen nakomen en tegelijk langere werkweken met hoge continuïteit mogelijk te maken (voor alle functies van laag tot hoog) is een beproefde oplossing voorhanden: In de (nabije) toekomst zullen steeds vaker twee (of meer) mensen samenwerken voor het invullen van functies. Zij vormen functieteams die, zelfsturend, ook de meest complexe taken kunnen uitvoeren.

Conclusie

Om het mogelijk te maken het recht op werk te kunnen uitoefenen moet de plicht worden nagekomen om het werk met elkaar te delen. Het zal daarvoor nodig zijn om grootschalig te migreren naar een kortere werkweek en naar functieteams met slim samenwerkende medewerkers die beurtelings bijvoorbeeld leiding geven, relaties beheren of onderzoek doen waarvoor een georganiseerde kennisuitwisseling cruciaal is.

Ongekend groot zal het neveneffect zijn dat altijd minstens de helft van alle burgers zich zal bezig houden met vrijwilligerswerk, mantelzorg, educatie en andere belangrijke/leuke zaken en dat een veel betere spreiding ontstaat van het gebruik van wegen, openbaar vervoer (of zelfsturende taxi's), restaurants, winkels, gemeentelijke dienstverlening enzovoort.

Nederland moet zo spoedig mogelijke overstappen van een sollicitatieplicht voor baanzoekenden met een uitkering naar een reactieplicht voor hen wanneer zij daartoe worden uitgenodigd door (bemiddelaars voor) werkgevers. 

Hoe gaat het nu?

Een relatief ondoelmatige en ondoeltreffende wijze om de vraag naar betaalde banen te koppelen aan het aanbod daarvan door werkgevers is het systeem wij nu anno 2015 hanteren. Het dateert uit een tijd waarin ICT nog niet bestond en de aantallen veel lager waren.

Deze wijze bestaat uit een systeem waarin bijna een miljoen baanzoekenden via een breed palet aan media bijna wekelijks solliciteert op een relatief uiterst gering aantal vacatures waarvan verreweg in de meeste gevallen vraag en aanbod inhoudelijk niet aansluiten op elkaar en ook nog eens verreweg de meeste vacatures worden ingevuld via informele netwerken. 

Wat is het gevolg?

Het gevolg is dat werkgevers onnodig worden bedolven onder (veelal niet aansluitende) sollicitaties, dat sollicitanten relatief kansloos dag in dag uit sollicitaties versturen en dat veel geld en tijd wordt verspild aan het verfijnen van sollicitatiepraktijken (waar werkgevers zich natuurlijke ook weer op aanpassen) en aan het vrijwel kansloos begeleiden van baanzoekenden en met subsidies verleiden van werkgevers tot een soort werkverdringing.  

Dat er zo massaal ondoelmatig wordt gesolliciteerd heeft voor een groot deel te maken met de sollicitatieplicht die bestaat in Nederland als voorwaarde om een uitkering te kunnen ontvangen. en voor een kleiner deel met het niet accepteren dat er structureel een groot arbeidsoverschot bestaat dat ook nog eens groeit. Dat maakt het huidige proces onnodig ondoeltreffend en ondoelmatig voor de hele samenleving. Miljarden worden zo misplaatst.

Ons voorstel!

Wij stellen voor om baanzoekenden die voor een uitkering in aanmerking komen te beschouwen als professionals die in de startblokken staan om op verzoek van werkgevers aan de slag te gaan.  Zij vormen als het ware een reservebank voor overheid en bedrijfsleven. Hun gegevens komen in een speciale vindmachine waar werkgevers uit kunnen selecteren.

Hoe werkt het?

Baanzoekenden ontvangen een minimumloon, zijn verplicht om: een goed zoekprofiel te verschaffen en dit te onderhouden met passende bijscholing die wordt aangeboden; te reageren op een sollicitatieverzoek van een werkgever; passend werk te accepteren, mits de secundaure arbeisvoorwaarden acceptabel zijn, zoals reistijd, gezonde werkomgeving, pensioenregeling, vakantiedagen, pauzes enzovoort. 

De opbrengsten...

zijn geweldig. Baanzoekenden hoeven niet zinloos te solliciteren en kunnen zich richten op bijscholing, netwerken en initiatieven zoals het proberen een eigen zaak te starten. Ook wordt elke baanzoekende aangemoedigd om vrijwilligerwerk te verrichten. Werkgevers ktijgen alleen nog maar sollicitanten die zij zelf selecteren en de samenleving/overheid bespaard veel geld op kansarme tot kansloze begeleidingstrajecten en subsidies aan werkgevers.

Wat is een burgerbaan?

Een burgerbaan is een baan die (de sociale dienst van) jouw gemeente je aanbiedt tegen een burgerloon ter hoogte van de bijstandsuitkering.

Het werk dat je daarvoor moet doen is 10 uur per week vrijwiligerswerk naar jouw eigen keuze. Je moet hiervan bewijs kunnen overleggen aan de gemeente.

Nadat je het contract hebt getekend met de gemeente ga je aan de slag. De gemeente start direct de maandelijkse betaling aan jou. Je hebt recht op vakantiedagen en vakantiegeld.

Een eventuele bijstandsuitkering krijg je niet (meer) als je een burgerbaan hebt, omdat je officieel werk hebt. Er is dus ook geen sollicitatieplicht en je mag onbeperkt bijverdienen. 

Je meldt je ziek en beter bij de gemeente, net zoals je zou doen bij elke andere werkgever. Per door de weekse ziektedag stelt de gemeente je vrij voor twee uur vrijwilligerswerk.

Wanneer je in een week door overmacht minder dan 10 uren vrijwilligerswerk doet, meld je dit aan de gemeente. Dit heeft geen gevolgen voor jouw baan en loon.

Wanneer je in een week door vrije keuze minder dan 10 uur vrijwilligerswerk doet, meld je dit bij de gemeente en kunt de gemiste uren (maxmaal 40) later compenseren.

Wanneer je de verplichtingen niet nakomt kan de gemeente je (na een procedure van waarschuwingen en waartegen je bezwaar kunt aantekenen) ontslaan. Je hebt dan recht op een bijstandsuitkering. Na een jaar kun je weer een burgerbaan aanvragen.

Je kunt je burgerbaan altijd stoppen met een maand opzegtermijn en per de eerste van de daarop volgende maand). Dit heeft geen gevolgen voor jouw doorgaande recht op een burgerbaan.

Welk vrijwilligerswerk?

Hoewel we ernaar streven dat hiervoor landelijke richtlijnen komen bepaalt elke gemeente zelf welk vrijwilligerswerk in aanmerking komt voor een burgerbaan. Voor de hand liggend is:

• Werk dat via de locale vrijwillgerscentrale tot stand komt
• Werk voor kerken, stichtingen, sportverenigingen, zorginstellingen
• Werk voor de gemeente
• Mantelzorg
• Buurtwerk zoals voor een buurtbijeenkomst

Iets voor jou?

Neem contact op met jouw gemeente. Geeft jouw gemeente nog geen burgerbanen uit? Neem dan contact op met Mensenrecht23 en we kijken wat we voor je kunnen doen, zoals contact opnemen met de gemeente. Het kan zo zijn bijvoorbeeld dat de gemeente in eerste instantie alleen mensen met een bijstandsuitkering het recht biedt op een burgerbaan. Wij helpen de gemeente graag om de vele voordelen van burgerbanen benutten.

Voordelen van een burgerbaan voor de gemeente?

• In de gemeente wordt per burgerwerknemer 40 uur vrijwilligerswerk per maand verzet en kunnen ook lokale organisaties (stichtingen e.d.) hier goed mee doen;

• Indien de burgerwerknemer uit de bijstand komt, kost het de gemeente niets extra omdat het burgerloon even hoog is als de bijstandsuitkering;

• De burgerwerknemer hoeft niet meer met alle mogelijke (kostbare) programma's te worden gestimuleerd om te werken of de kans op betaald werk te vergroten;

• Voor burgerwerknemers die uit de bijstand komen kan het huidige controleapparaat worden gebruikt om toe te zien op correcte naleving en mogelijke ondersteuning. 

Misstanden rond burgerbanen kunnen worden gemeld aan Mensenrecht23. Per geval kijken we of en wat we kunnen doen om de misstand aan de orde te stellen en recht te zetten.

Steun?

Wil je Mensenrecht23 steunen? Met jouw donatie (elk bedrag is welkom) help je ons om van de burgerbaan een succes te maken door burgers en gemeenten te helpen met adviezen. 

Vragen?

Voor vragen over burgerbanen, burgerwerk en burgerinkomen kun je bij ons terecht op info@mensenrecht23.nl.